Urlop wypoczynkowy 2025: pracodawca może odmówić? Jak liczyć?

Chcesz iść na urlop wypoczynkowy? Zorganizowanie tygodniowej wycieczki dla całej rodziny jest prostsze niż zarezerwowanie wolnego w pracy.

Najpierw sprawdzasz, ile dni urlopu jeszcze Ci pozostało, potem składasz wniosek o urlop wypoczynkowy, a na koniec martwisz się, czy pracodawca na pewno zgodzi się na Twoje wakacje. Może w ogóle się nie zgodzić?

W tym artykule znajdziesz odpowiedzi na wszystkie pytania dotyczące brania urlopów wypoczynkowych, czyli:

• jak liczyć urlop wypoczynkowy
• czy pracodawca może odmówić urlopu
• czy pracodawca może zmusić do wzięcia urlopu lub wysłać na urlop zaległy
• czy pracodawca może odmówić urlopu na żądanie
• czy pracodawca może odmówić urlopu po zwolnieniu lekarskim.

Chcesz od razu napisać wniosek o urlop wypoczynkowy? Skorzystaj z naszego kreatora, w którym znajdziesz gotowe wzory wniosków o wszystkie typy urlopów pracowniczych do uzupełnienia jednym kliknięciem. Stwórz wniosek o urlop w 5 minut tutaj.

Stwórz wniosek o urlop teraz

Stwórz wniosek o urlop

Zobacz inne wzory, stwórz wniosek urlopowy i pobierz dokument w PDF tutaj.

1. Czy pracodawca może odmówić urlopu wypoczynkowego?

Zacznijmy od tego, że urlop wypoczynkowy należy do Twoich praw tylko wtedy, gdy jesteś zatrudniony na umowie o pracę. Umowa zlecenie lub o dzieło same regulują kwestie płatnych dni wolnych. Tu mamy jasność, tak? Chcesz wziąć wolne i zastanawiasz się, czy szef może odmówić Ci udzielenia urlopu.

Taka na przykład sytuacja: odkryłeś, że zespół, który kochasz od dzieciństwa, będzie grał koncert w sąsiedniej stolicy. Bilety rozchodzą się jak jedzenie od Pana Kanapki...

….musisz kupić je TERAZ.

….potem jeszcze bilet na pociąg, jakiś nocleg…

Udało się! Jedziesz! Martwi Cię tylko jedno: co z urlopem?  Zobaczmy.

Urlop wypoczynkowy — Kodeks Pracy

Jeśli masz umowę o pracę, masz prawo do urlopu wypoczynkowego. Przysługuje Ci 20 lub 26 dni urlopu w roku, w zależności od stażu pracy. (Oraz 20-26°C, jeśli dopisze szczęście). Korekta terminu to pierwsza sytuacja, która daje pracodawcy zielone światło dla odmowy udzielenia urlopu.

Kodeks pracy stanowi, że (art. 164 § 1.) przesunięcie terminu urlopu może nastąpić na wniosek pracownika umotywowany ważnymi przyczynami  lub z powodu szczególnych potrzeb pracodawcy, jeżeli nieobecność pracownika spowodowałaby poważne zakłócenia toku pracy.

Słysząc pytanie o przesunięcie urlopu, Twój szef ma przed oczami chaos. Im więcej pracowników, tym trudniej utrzymać w porządku kalendarz dni urlopowych.

Kiedy pracodawca może odmówić urlopu wypoczynkowego?

1. Pracodawca może nie zgodzić się na Twój urlop wtedy, gdy chcesz zmienić datę wakacji, a plan urlopowy firmy jest dopięty na ostatni guzik.
2. Pracodawca może odmówić wcześniej zaplanowanego urlopu wypoczynkowego (na który wyraził już zgodę), jeśli stwierdzi, że Twoja obecność w pracy jest w tym czasie absolutnie niezbędna.

Idźmy dalej. Kodeks pracy chce, byś wykorzystywał przysługujący Ci urlop wypoczynkowy w całości.

Ewentualnie możesz podzielić go na mniejsze części, ALE [...] co najmniej jedna część wypoczynku powinna trwać nie mniej niż 14 kolejnych dni kalendarzowych.  Zobaczmy, jak liczyć urlop wypoczynkowy.

Chcesz wiedzieć więcej na temat obowiązków pracodawcy? Przeczytaj np. to: Obowiązki pracodawcy w zakresie BHP.

2. Jak obliczyć wymiar urlopu wypoczynkowego?

Weź kalkulator. Twoja pula dni wolnych wynosi 20 dni (jeśli pracujesz krócej niż 10 lat) lub 26 (jeśli więcej niż 10 lat). Powiedzmy, że jest wrzesień. W lutym byłeś 4 dni na nartach. W czerwcu wziąłeś wolne i oglądałeś Grę o Tron. Caaaały tydzień. Wykorzystałeś 5 dni roboczych urlopu.

20 - (4+5) = 11. Proste.

A co, jeśli w marcu odszedłeś z pracy, a w maju dostałeś nową posadę? W takim przypadku mówimy o urlopie proporcjonalnym. Spokojnie, to też nie będzie trudne. Za każdym razem, gdy chcesz sprawdzić, ile urlopu jeszcze Ci pozostało, dzielisz liczbę przysługujących Ci dni wolnych przez 12 miesięcy, otrzymując jednostkę podstawową, gotową do dalszych operacji matematycznych. Robisz podobnie, aby dowiedzieć się, kiedy przysługuje urlop wypoczynkowy w nowej pracy.

Jak obliczyć urlop wypoczynkowy na 1/2 etatu?

Tak samo, tylko biorąc pod uwagę fakt, że dzień pracy osoby zatrudnionej na pół etatu trwa 4 godziny (a nie 8 jak u pełnoetatowca). Przysługuje jej więc 10 pełnych dni urlopu.

Jak wyliczyć urlop wypoczynkowy na ¾ etatu?

20 x ¾ =15. Jeśli pracujesz na ćwierć etatu, Twój urlop będzie trwał 15 dni.

Ważne: jeśli pracujesz na umowę o pracę, informacja o wykorzystanym urlopie zostanie zawarta w świadectwie pracy.

Urlop wychowawczy a urlop wypoczynkowy

Problem z liczeniem dni wolnych mają często rodzice, którzy przerwali pracę, by wziąć urlop wychowawczy. Nic dziwnego. Urlop wypoczynkowy po wychowawczym jest z pozoru trudny do ustalenia, a jego wymiar może wydawać się niejasny.

Wszystko dlatego, że w czasie, gdy opiekujesz się dzieckiem w domu, Twój urlop kurczy się jak zawartość portfela w Disneylandzie. Z każdym miesiącem urlopu wychowawczego tracisz odpowiednio:

• 1,66 dnia (przy 20 przysługujących)
• 2 dni (przy 26 przysługujących).

Porada: Urlop wypoczynkowy po macierzyńskim nie przepada. Jeśli wracasz do pracy po macierzyńskim, przysługuje Ci tyle wolnego, ile nazbierało się pod Twoją nieobecność.

Jeśli chcesz wiedzieć więcej na temat urlopu wychowawczego, zobacz: Urlop wychowawczy: Ile trwa i czy jest płatny?

Urlop wypoczynkowy a urlop bezpłatny

Wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy dotyczy wyłącznie tych 20/26 dni wakacji, które przysługują Ci co roku. Jeśli wykorzystałeś wszystkie ustawowe dni wolnego, ale wciąż bardzo potrzebujesz przerwy w pracy, możesz prosić o urlop bezpłatny. Szanse są tak duże, jak dużą moc przekonywania będą miały użyte przez Ciebie w uzasadnieniu argumenty. Pracodawca nie ma bowiem obowiązku udzielić urlopu bezpłatnego.

Czy można wziąć urlop bezpłatny mając jeszcze wypoczynkowy?

Można. Nie trzeba nawet podawać swoich motywacji. Urlop bezpłatny a niewykorzystany urlop wypoczynkowy to zupełnie dwie oddzielne sprawy. Kwestię: urlop wypoczynkowy a urlop na żądanie omówimy dalej. Ten temat to trochę co innego i ma się do powyższego mniej więcej jak OFF Festival do sprayu na komary.

Najlepsi pracodawcy powoli zaczynają oferować coś więcej niż kilka dni bezpłatnego urlopu. Idealnych pracowników nagradzają tzw. urlopem sabatowym: Sabbatical — jak zorganizować kilkumiesięczny urlop?

Chcesz od razu napisać CV? Skorzystaj z naszego kreatora, w którym znajdziesz profesjonalne szablony do uzupełnienia i praktyczne podpowiedzi. Stwórz CV w 5 minut tutaj.

Kreator CV

Zobacz inne szablony, stwórz CV i pobierz dokument w PDF tutaj.

3. Jak złożyć wniosek o urlop wypoczynkowy?

Jeśli zależy Ci na konkretnym terminie, po prostu złóż podanie o urlop wypoczynkowy możliwie jak najszybciej, zanim zrobi to ktoś inny. Druga sprawa to forma wniosku o urlop. Większość firm tworzy obecnie wewnętrzne systemy do składania wniosków online, co oznacza, że nie musisz drukować prośby o urlop i przedstawiać go w wersji papierowej.

Jeśli jednak taki dokument jest wymagany u Twojego pracodawcy, przeczytaj ten artykuł: Wniosek o urlop wypoczynkowy - wzór PDF i DOC.

Masz również możliwość złożenia wniosku o urlop okolicznościowy, który jest przewidziany na ważne wydarzenia osobiste i rodzinne pracownika (ślub pracownika lub dziecka pracownika, narodziny dziecka pracownika, śmierć bliskiej osoby).

Ważne: urlop okolicznościowy nie ma żadnego wpływu na wymiar urlopu wypoczynkowego.

A może zamiast odpoczywać, chcesz latem pracować? Zobacz: Praca na wakacje w Polsce i za granicą.

4. Czy pracodawca może zmusić do urlopu?

Nie cierpisz zwiedzania. Nudzi Cię plaża. W pociągu nie możesz znieść zapachu tapicerki, a w aucie Ci niedobrze. Nienawidzisz wyjeżdżać. Twój szef nalega, żebyś poszedł na urlop. Czy może zmusić Cię do wzięcia wolnego?

Czy pracodawca może zmusić do urlopu?

Urlop to uprawnienie, nie obowiązek. Tak mówi Kodeks Pracy. Dlatego jeśli z jakichś powodów nie chcesz wykorzystywać wszystkich przysługujących Ci dni wolnych, masz do tego prawo. Ale nie do końca. Wszystkie dni urlopu, z których w danym roku zrezygnowałeś, przechodzą na rok następny z sugestią wykorzystania do końca września roku następnego. Te „nadmiarowe” dni nazywane są urlopem zaległym.

Czy pracodawca może wysłać na urlop zaległy na siłę?

Tak, ale tylko w czasie okresu wypowiedzenia umowy o pracę. Jeżeli wypowiadasz umowę, a Twój pracodawca wcale nie spieszy się z wysłaniem Cię na zaległy urlop, ma on jeszcze jedno rozwiązanie: ekwiwalent za urlop. Ekwiwalent za urlop wypoczynkowy to rekompensata pieniężna za niewykorzystane dni wolne.

Jeśli wypowiadasz umowę o pracę, zapoznaj się z tym tekstem: Wypowiedzenie umowy o pracę przez pracownika.

5. Czy pracodawca może odmówić urlopu na żądanie?

Tego pracodawca Ci nie odmówi. Bo nie może (chyba że Twój wniosek okaże się bezzasadny). Choćby Twoja firma rozpadała się w tym czasie niczym domek z kart, masz prawo poprosić o wolne. Na tym polega cała idea urlopu na żądanie, że nie znosi on sprzeciwu.

Co więcej: według Kodeksu Pracy pracownik zgłasza żądanie udzielenia urlopu najpóźniej w dniu rozpoczęcia urlopu.  Urlop na żądanie wykorzystywany jest na załatwianie spraw urzędowych, nagłe kłopoty żołądkowe, choroby dzieci, awarie w mieszkaniu — słowem: ma on niewiele wspólnego z wypoczynkiem. Możesz z niego skorzystać 4 razy w roku.

Co jednak istotne, w kwietniu 2023 roku do Kodeksu pracy wpisano dodatkowe 2 dni (lub 16 godzin) wolnego dla pracowników. Jest to tzw. zwolnienie z pracy z powodu działania siły wyższej.

Urlop z powodu siły wyższej nie jest częścią urlopu wypoczynkowego i w niektórych sytuacjach może się okazać właściwszy niż urlop na żądanie. Za te 2 dni wolnego otrzymasz połowę swojego wynagrodzenia.

Chcesz wziąć urlop, ale boisz się, że w tym czasie ktoś Cię zastąpi? Przeczytaj artykuł: Jak być dobrym pracownikiem?

6. Urlop wypoczynkowy a urlop dla poratowania zdrowia

Ten przywilej przysługuje nauczycielom. Dzięki przerwie w pracy nauczyciel może odpocząć, zregenerować siły, a tym samym uchronić się przed chorobą zawodową. Co wtedy z urlopem? Urlop dla poratowania zdrowia nie kłóci się z urlopem wypoczynkowym. Po powrocie nauczyciel wciąż może wykorzystać przysługujące mu dni wolne.

Urlop wypoczynkowy po świadczeniu rehabilitacyjnym

W tym przypadku jest dokładnie tak samo. Jeśli pobierasz świadczenie rehabilitacyjne, przysługuje Ci pełen wymiar urlopu. Nie przepada żaden dzień płatnego wolnego.

Czy pracodawca może odmówić urlopu po zwolnieniu lekarskim?

Nie, nie może. W jednej tylko sytuacji — gdy chorujesz już ponad 30 dni i nie jest jasne, czy przypadkiem nie prosisz o urlop, żeby nadal chorować, zostaniesz poproszony o wykonanie badań lekarskich.

Co dalej? Jeśli przyniesiesz zaświadczenie, że już jesteś zdrowy, pracodawca nie ma możliwości odmówić Ci urlopu wypoczynkowego.

Inne poradniki:

• Urlop na żądanie
• Urlop okolicznościowy
• Urlop bezpłatny
• Praca na pół etatu
• Urlop ojcowski

Musisz napisać również list motywacyjny? W naszym kreatorze znajdziesz nowoczesne wzory do wypełnienia i praktyczne porady. Stwórz list motywacyjny w 5 minut tutaj.

Kreator listu motywacyjnego

Zobacz inne szablony, stwórz list motywacyjny i pobierz dokument w PDF tutaj.

PODSUMOWANIE

Za każdym razem, gdy marzy Cie się spontaniczny wyjazd bez planu i bez… zgody szefa na urlop, przypomnij sobie, że:

• urlop wypoczynkowy to przywilej pracownika, a pracodawca nie ma obowiązku przydzielić go w terminie, który sobie wybrałeś
• nie musisz zgadzać się na sugerowany ze strony szefa urlop w korzystnym dla niego momencie.

Zdarzyło Ci się mieć problem z urlopem? Masz pytania dotyczące udzielania dni wolnych? Dodaj komentarz na forum poniżej!

Proces redakcyjny InterviewMe

Ten artykuł został sprawdzony przez nasz zespół i jest zgodny z procesem redakcyjnym InterviewMe. Zależy nam na dzieleniu się naszą wiedzą oraz dostarczaniu rzetelnych i godnych zaufania porad zawodowych dopasowanych do Twoich potrzeb. Nasze wysokiej jakości treści co roku przyciągają ponad 10 milionów czytelników. Ale na tym nie koniec. Regularnie publikujemy też autorskie badania, aby lepiej rozumieć rynek pracy i jesteśmy dumni, że cytują nas czołowe media w Polsce.

Źródła

• http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19740240141/U/D19740141Lj.pdf